Er is geen ontkomen aan in onze maatschappij: de supermarkten liggen vol met sterk bewerkt fabrieksvoedsel. Volgens een onderzoek uit 2017 bestaat maar liefst 71 % van het eten in de Nederlandse supermarkten uit sterk bewerkt eten [1]. Deze overvloed aan ultra-bewerkte voeding is helaas één van de mogelijke oorzaken van chronische ziekten zoals reuma.
Wat is bewerkt eten?
Eten kan in de fabriek op veel manieren bewerkt worden, om het langer houdbaar of lekkerder te maken, of om het zo voor te bereiden dat het snel gegeten kan worden.
Er is een verschil tussen licht bewerkt en sterk bewerkt (of ultra-bewerkt) eten. Voedselwetenschappers beschrijven het verschil als volgt [2].
Onbewerkt eten
Allereerst is er onbewerkt voedsel. Dit is eten zoals je het aantreft in de natuur. Hooguit is het bijvoorbeeld geschild, gepasteuriseerd of gedroogd, maar er is niets toegevoegd. Voorbeelden zijn appels, diepvriesboontjes, ongezouten noten en rijst.
Licht bewerkte producten
Dit zijn bijvoorbeeld peulvruchten in blik, brood en tofu. Wat ermee gedaan is (op smaak brengen, conserveren, mengen en koken) zou je in principe ook thuis kunnen doen.
Sterk bewerkt voedsel
Deze voeding bevat veel ingrediënten en toevoegingen die je niet in je eigen keukenkastje zal vinden. Denk aan kunstmatige smaakstoffen, emulgatoren en conserveringsmiddelen. Het voedsel heeft vaak complexe processen ondergaan die je thuis niet nadoet, zoals raffineren, bleken en ontgeuren. Voorbeelden zijn oplos-soep, sauzen, margarine, frisdrank, donuts, snoep en koekjes.
Waarom het zo moeilijk is om eraf te blijven
Bij sterk bewerkt eten is het doel van de fabrikant om zoveel mogelijk winst te maken. Het is voedsel dat met zo goedkoop mogelijke ingrediënten zo efficiënt mogelijk wordt gemaakt. Het is gemaksvoedsel, en er zitten ingrediënten in die het moeilijk maken om er vanaf te blijven. De toevoegingen en de combinatie van suiker en vet maken het onweerstaanbaar lekker en hebben een verslavend effect.
Gezondheidsrisico’s van sterk bewerkt eten
Helaas brengt sterk bewerkt eten gezondheidsrisico’s met zich mee. Dit ligt vooral aan de overdaad aan suiker, vet en zout in deze producten en het ontbreken van gezonde stoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen.
Deskundigen maken zich zorgen dat dit voedselaanbod buitenproportioneel bijdraagt aan ziektes zoals hartziekten, diabetes (type 2) en diverse vormen van kanker [1]. Ook is bijvoorbeeld aangetoond dat embryo's een groeiachterstand oplopen wanneer tijdens de zwangerschap veel sterk bewerkt voedsel wordt gegeten. Dit effect was zelfs vergelijkbaar met roken [3]. Nu is de vraag: wat zijn de risico’s voor de chronische ziekte reuma?
Bewerkte voeding: een oorzaak van reuma?
Er zijn sterke aanwijzingen dat ulta-bewerkt voedsel de kans op reuma verhoogt. Vóór de opkomst van sterk bewerkt voedsel kwam deze chronische ziekte waarschijnlijk nog niet voor. Wetenschappers denken dat reuma in de wereld niet voorkwam voor het jaar 1800. De ziekte werd namelijk nooit beschreven en er zijn geen skeletten gevonden met symptomen van de ziekte.
Het wordt vermoed dat reuma in de wereld niet voorkwam voor het jaar 1800 [4, 5]. Tot 1957 kwam reumatoïde artritis ook nog niet voor in Afrika. De mensen aten daar toen nog vooral granen en groenten. Sinds de toename van westerse voeding in deze gebieden, komt reuma nu helaas ook meer voor onder die bevolking.
De grote hoeveelheid suiker, vet en E-nummers in ultra-bewerkt eten zorgt voor een zure omgeving in het lichaam. Dit leidt uiteindelijk tot ontstekingen en een verhoogde kans op een lekkende darm en een disbalans in de darmflora [6]. Ook bevat bewerkte voeding veel zout, waarvan is aangetoond dat het de kans op reuma verhoogt [7].
Wanneer je bij reuma plantaardig eet, maar toch nog ontstekingen hebt, kan het zijn dat je nog te veel bewerkt voedsel eet. Andere mogelijke oorzaken dat je je (nog) niet beter voelt lees je in deze blog.
De beste voeding bij reuma
Naast ultra-bewerkt voedsel zijn ook dierlijke producten zoals vlees, kip, zuivel en eieren een risico voor het ontstaan van reuma. Eet dus volkoren granen, veel groente, fruit en peulvruchten. Ook licht bewerkt voedsel zoals tofu kan geen kwaad.
Heb je een chronische ziekte zoals reuma, bedenk dan dat je lichaam geen prullenbak is, maar voedingsstoffen nodig heeft.
Wil je meer weten over een gezond plantaardig eetpatroon, check dan mijn Gids voor Gezonde Plantaardige Voeding. Inspiratie voor lekkere, gezonde recepten vind je hier op mijn website en een lijstje van mijn favoriete kookboeken vind je hier.
Referenties
- Foodwatch onderzoek, Ultra-processed foods in de supermarkt, 2017.
- C.A. Monteiro et al., 2019. Ultra-processed foods, diet quality, and health using the NOVA classification system. Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2019.
- A.J.P. Smit et al., A high periconceptional maternal ultra-processed food consumption impairs embryonic growth: The Rotterdam periconceptional cohort. Clinical Nutrition 41 (8) 2022, 1667-1675.
- Chung Hua Nei Ko Tsa Chih 34:79, 1995; Arthritis Rheum 34:248, 1991.
- A.O. Adebajo (1991) Rheumatoid arthritis: a twentieth century disease in Africa? Arthritis Rheum 34:248–249.
- M.T. Asensi et al, Low-Grade Inflammation and Ultra-Processed Foods Consumption: A Review. Nutrients. 2023 Mar 22;15(6):1546.
- E. Salgado et al. High Sodium Intake Is Associated With Self-Reported Rheumatoid Arthritis: A Cross sectional and Case Control Analysis Within the SUN Cohort. Medicine (Baltimore). 2015 Sep;94(37):e0924.
